สำหรับการนำเทคโนโลยีมาบูรณาการกับสรีรวิทย าของวัวโดยเฉพาะสายพั น ธุ์พื้นบ้าน คือการเสริมอาหารในสูตรอาหารที่เหมาะสม จะทำให้วัวเจริญเติบโตสม่ำเสมอ ได้เ นื้ อที่มีคุณภาพคล้ายกับการเลี้ยงโคขุนโพนย างคำ อีกทั้งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยการนำผลผลิตการเกษตรมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
วัวสายพั น ธุ์นี้มีลักษณะพิเศษ คือเลี้ยงง่าย อดทนต่อสภาพอากาศที่แห้งแล้ง แต่ราคาจำหน่ายยังไม่ดีเท่าที่ควร การลงทุนซื้ออาหารสำเร็จรูปใช้เป็นอาหารเสริมที่ราคา 290-300 บ าท/30 กก.
เฉลี่ย กก.ละ 10 บ าท ทำให้เกษตรกรไม่คุ้มค่ากับการลงทุน การคิดค้นสูตรอาหารเสริมเน้นผลผลิตที่เหลือจ า กการเกษตร หาง่าย มีอยู่ในท้องถิ่นมาผลิต จึงเป็นการส่งเสริมให้เกษตรกรได้เห็นถึงประโยชน์ของวัตถุดิบที่มีในชุมชนและสามารถนำมาผลิตได้เอง ประหยัดต้นทุนได้ถึง กก.ละ 6-7 บ าท
วัวพื้นบ้านต้องได้กินอาหารหย าบ หญ้าสดถือเป็นอาหารที่ดีที่สุด แต่ช่วงฤดูร้อนแล้งหญ้าสดหาย ากและมีราคาแพง วัวจะได้กินเพียงฟางข้าว ซึ่งทำให้น้ำหนักลดลง อาหารเสริมจึงมีความจำเป็นที่จะทำให้วัวได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน กว่า 10 ปีที่วิจัยและทดลองนำวัตถุดิบที่มีในชุมชนมาใช้ ซึ่งล้วนเป็นผลพลอยได้จ า กการเกษตร เช่น กากมัน รำข้าว ใบกระถินสด ใบและหัวมันสำปะหลัง กากถั่วลิสง รำข้าว และปลายข้าว” รศ.ดร.หาญชัย แจง
สำหรับวัตถุดิบที่นำมาใช้ผลิตซึ่งถือเป็นสูตรควบคุมที่ต้องใช้เป็นส่วนผสมใน 100 กก. ประกอบด้วย อาหารเม็ดโคขุนโพนย างคำ 7 กก. ปลายข้าวและแกลบบดอย่ างละ 8 กก. รำละเอียด 10 กก. และยูเรีย 2 กก. ส่วนวัตถุดิบหาง่ายในท้องถิ่นได้ 4 สูตร คือใช้ใบและหัวมันสำปะหลัง กากเ นื้ อในย างพารา กากเ นื้ อในฝ้าย และกากเ นื้ อในปาล์มจำนวน 65 กก.
จ า กการวิจัยพบว่าใบสดของมันสำปะหลังมีสารไ ซ ย าไ น ด์ หากใช้ใบสดนำไปเป็นส่วนผสมทันทีจะส่งผลเสีย จึงต้องนำใบสดไปผึ่งให้โดนความร้อนก่อน เพื่อให้สารนี้ลดลง
อีกทั้งพบว่าใบมันมีโปรตีนถึงร้อยละ 18 ที่ช่วยสร้างเ นื้ อให้วัวมีโภชนาการที่ดี ส่วนขั้นตอนการผสมขึ้นอยู่กับการคำนวณน้ำหนักของวัว เพราะแต่ละตัวต้องการปริมาณที่ต่างกัน หลังคัดเลือกวัตถุดิบได้แล้ว จึงนำส่วนผสมมาทำให้เป็นชิ้นเล็ก ก่อนผสมสูตรอาหารต ามที่คำนวณไว้ด้วยเครื่องผสม ก่อนนำไปให้วัวกิน” รศ.ดร.หาญชัย บอก
ทว่า หากเกษตรกรต้องการเลี้ยงวัวพื้นบ้านเป็นอาชีพ ต้องคำนึงถึงอาหาร การเลี้ยงให้ถูกสุขลักษณะ ทั้งถ่ายพ ย า ธิ ฉีดวั ค ซี น ทำความสะอาดคอกเลี้ยง
สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้วัวมีสุขภาวะและโภชนาการที่ดี ซึ่งช่วยลดเวลาการเลี้ยงให้น้อยลง และได้ปริมาณเ นื้ อที่มีคุณภาพ ถือเป็นการยกระดับการเลี้ยงวัวพั น ธุ์พื้นบ้าน อีกทั้ง เพิ่มมูลค่าให้สูงขึ้นด้วย
อาชีพเลี้ยงโค…เป็นอาชีพที่อิสระ สามารถเป็นกระปุกออมสิน
สำหรับเกษตรกรที่สนใจสูตรอาหารเสริมให้วัวพื้นบ้านที่เลี้ยงไว้ สอบถามได้ที่ รศ.ดร.หาญชัย อัมภาผล คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทย าลัยราชภัฏสกลนคร โทรศัพท์ 0-4274-4010
เรียบเรียงโดย 1ไร่ไม่จ น
