สำหรับแมงลักในประเทศไทย จัดว่าเป็นพืชเศรษบกิจชนิดหนึ่ง มีการปลูกแมงลัก เพื่อผลิตใบสดและเ ม ล็ ดแมงลักในเชิงพาณิชย์ สามารถพบเห็นแมงลักได้ทั่วไปต ามตลาด สายพั น ธุ์แมงลัก ที่นิยมปลูก คือ แมงลักสายพั น ธ์ุ ศรแดง ที่มีลักษณะใบใหญ่ แหล่งปลูกต้นแมงลักพบได้ทั่วไปทั่วประเทศ
ลักษณะของต้นแมงลัก
ต้นแมงลัก เป็นพืชล้มลุก อายุสั้นไม่ถึง 1 ปี นิยมกินเป็นอาหาร ต้นแมงลัก สามารถขย ายพั น ธ์ุได้โดยการปักชำและการเพาะเ ม ล็ ดพั น ธ์ุ ลักษณะของต้นแมงลัก มีดังนี้
1.ลำต้นของแมงลัก เ นื้ อไม้ของต้นแมงลักอ่อน อวบน้ำ ความสูงประมาณ 50 เซ็นติเมตร ลักษณะลำต้นและกิ่งก้านค่อนข้างเป็นทรงเหลี่ยม เปลือกลำต้นสีเขียว มีระบบรากเป็นแก้วและรากฝอย รากของต้นแมงลักสามารถลึกได้ถึง 30 เซ็นติเมตร
2.ใบแมงลัก ลักษณะเป็นใบเดี่ยว สีเขียว ออกต ามกิ่งของต้นแมงลัก ใบเป็นทรงรี ปลายใบแหลม โคนใบโค้งมน มีขนอ่อนปกคลุมทั่วใบ
3.ดอกแมงลัก ลักษณะของดอกออกเป็นช่อ ดอกออกเป็นกระจุก กลีบดอกสีเขียว
4.เ ม ล็ ดแมงลัก อยู่ภายในดอกแก่ของต้นแมงลัก เ ม ล็ ดแมงลักมีลักษณะรีแบน สีดำ สามารถนำมาขย ายพั น ธ์ุได้
สรรพคุณของแมงลัก
สำหรับการใช้ประโยชน์จ า กแมงลัก ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโ s ค นั้นใช้ประโยชน์จ า ก ใบแ ม ล งลักและ เ ม ล็ ดแมงลัก โดยรายละเอียดของสรรพคุณของแมงลักมีดังนี้
1.เ ม ล็ ดแมงลัก สรรพคุณย าระบ ายอ่อนๆ ทำให้อุจจาระอ่อนตัว ลดอาการท้องผูก ช่วยย่อยอาหาร ทำให้รู้สึกอิ่มนานขึ้น เสริมการสร้างกระดูก ป้องกันโ s คกระ ดู กเ สื่ อ ม ช่วยอาการของโ s คกระเพาะอาหารอั กเ ส บ ช่วยควบคุมน้ำหนัก ช่วยลดน้ำหนัก
2.ใบแมงลัก สรรพคุณช่วยบำรุงเ ลื o ด ป้องกันโ s คโลหิตจาง บำรุงผิวพรรณ บำรุงสายต า แก้เ จ็ บคอ แก้ไอ ช่วยขับเ ส ม หะ รักษาไ ข้หวัด แก้ท้องอื ดท้องเฟ้อ แก้ท้องผูก ป้องกันโ s คกระเพาะอาหารอั ก เ ส บ ช่วยขับลมในกระเพาะอาหาร ช่วยรักษากลากน้ำนม
การเก็บเกี่ยว
แมงลักจะเก็บเกี่ยวได้เมื่อมีอายุประมาณ 3 1/2 เดือน การเก็บเกี่ยวเริ่มในราวกลางเดือนธันวาคมระยะที่จะเก็บเกี่ยวสังเกตได้จ า กช่อดอกเปลี่ยนเป็นสีน้ำต าลประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ของต้น การเก็บเกี่ยวทำโดยตัดทั้งต้นตรงโคน แล้วนำมาวางต ากแดดโดยวางนอนหรือคว่ำต้นลง จ า กนั้นก็จะมัดหลายๆต้นรวมกันเป็นฟ่อน ทิ้งไว้ให้แห้งดีทั่วกัน
การกระเทาะเ ม ล็ ดจะทำโดยการฟาดให้เ ม ล็ ดหลุดร่วงจ า กดอก แต่เ นื่ องจ า กในขณะที่ช่อดอกแห้งกลีบเลี้ยงจะปิดทำให้เ ม ล็ ดหลุดออกย าก แต่ถ้ากลีบเลี้ยงได้รับความชื้นจะเปิดออกเ ม ล็ ดจะหลุดออกมาง่าย
การทำให้กลีบเลี้ยงเปิด เกษตรกรใช้วิธีนำฟ่อนของต้นแมงลักจุ่มลงในถังน้ำหรือบ่อน้ำประมาณ 10 วินาที หรือใช้น้ำฉีดไปที่ฟ่อนแมงลักก็ได้ จ า กนั้นนำมาวางคว่ำผึ่งไว้ประมาณ 1/2 – 1 ชั่วโมง
จึงฟาดเอาเ ม ล็ ดออกในบ างแห่งใช้วิธีวางคว่ำต ากน้ำค้างตอนกลางคืนแล้วฟาดเอาเ ม ล็ ดออกในตอนเช้าวันรุ่งขึ้น การให้ช่อดอกแมงลักถูกน้ำต้องให้พอดี เพราะถ้าเปียกมากเกินไปเ ม ล็ ดจะพองเสียหาย แต่ถ้าแห้งเกินไปเ ม ล็ ดจะหลุดออกมาได้ย าก
ลานสำหรับฟาดแมงลักมักจะปูพื้นด้วยผ้าพลาสติกหรือใช้มูลวัวมูลควายผสมน้ำย าลานซึ่งจะช่วยลดความชื้นที่พื้นได้ดีกว่าปูด้วยผ้าพลาสติกบนลานดังกล่าวจะทำเป็นม้าไม้ยกขึ้นในแนวเฉียง คนฟาดจะจับโคนต้นแมงลักฟาดลงไปบนไม้นั้น เ ม ล็ ดแมงลักจะหลุดร่วงออกจ า กดอกโดยง่าย
แต่ยังมีกลีบเลี้ยงหลุดร่วงปนลงมาบ้าง รวมทั้งเศษใบและก้านดอก จึงต้องนำมาร่อนด้วยตะแกรง 2-3 ครั้ง โดยครั้งแรกใช้ตะแกรงหย าบช่องขนาด 1×1 ต ารางเซนติเมตร แล้วจึงร่อนอีกครั้งด้วยตะแกรงช่องขนาด 1/2 x 1/2 ต ารางเซนติเมตร ครั้งสุดท้ายเป็นการฝัดเอาเศษผงเล็กๆ ออกหรือใช้พัดลมเป่าออกก็จะทำให้เร็วขึ้น
ผลผลิตเ ม ล็ ดแมงลัก
ผลผลิตเ ม ล็ ดแมงลักจะได้ประมาณ 120-130 กก./ไร่ หรือน้อยกว่านี้ขึ้นกับปริมาณของฝน แต่จ า กการปลูกแมงลักในแปลงทดลองพบว่าสามารถให้ผลผลิตเฉลี่ยสูงถึง 130 กรัมต่อต้น ซึ่งจะทำให้ผลผลิตสูงกว่าที่เกษตรกรปลูกถึง 4-5 เท่า
ราคารับซื้อเมล็ดแมงลักในต้นฤดูประมาณ 14-15 บ าท/กก. บ างครั้งสูงถึง 20 บ าท/กก. แต่ถ้าเป็นช่วงปลายฤดู ราคาจะตกลงอยู่ราว 10-12 บ าท/กก.
เ ม ล็ ดแมงลักที่รับซื้อไปนั้นส่วนใหญ่นำไปข ายเพื่อใช้รับประทานและใช้เป็นย า นอกจ า กนี้ยังส่งข ายต่างประเทศแถบเอเซียบ้าง
การปลูกแมงลักนับว่าเป็นการลงทุนค่อนข้างต่ำเกษตรกรจะเสียเ งิ นเพียงค่าจ้างไถก่อนปลูกและค่าสารกำจัดแ ม ล งเท่านั้น ส่วนการปลูกและการเก็บเกี่ยวมักจะเป็นการใช้แรงงานในครอบครัวเกษตรกรส่วนหนึ่งจึงนิยมปลูกแมงลักเพราะข ายได้เร็ว ราคาพอสมควรและเป็นพืชที่ไม่ต้องการการดูแลมากนัก
ประโยชน์ของต้นแมงลัก
ใช้ขับลมในลำไส้ อาหารไม่ย่อย อาการอึดอัด แน่นไม่สบ ายท้อง ช่วยขับเหงื่อ เมื่อมีอาการครั่นเนื้อครั่นตัว ไม่ค่อยสบ ายให้ นำต้นและใบแมงลักต้มน้ำดื่ม บรรเทาอาการหวัด อาการคัดจมูก น้ำมูกไหล หลอดลมอักเสบ ใช้ใบแมงลัก 1 กำมือล้างสะอาด โขลกคั้นน้ำดื่ม 1 ถ้วยตะไลบรรเทาอาการดังกล่าว
แหล่งที่มา beezab
เรียบเรียงโดย 1ไร่ไม่จ น
