คุณสังวน ดาปาน ที่บ้านเลขที่ 6 หมู่ 2 ตำบลหนองลาน อำเภอท่ามะกา จังหวัดกาญจนบุรีทำวัวขุนมานานกว่า 25 ปีแล้ว
และเป็นคนแรกของหมู่บ้านแห่งนี้ที่เริ่มเลี้ยงวัวขุน “สมัยแรกๆ ที่ผมเริ่มเลี้ยงวัวขุนผมซื้อวัวตัวละ 3,000-4,000 บาท มาเข้าขุน ตอนนั้น วัวยังราคาถูกมาก ไม่เหมือนตอนนี้
ที่ราคาตัวละเกือบ 20,000 บาท สมัยก่อนผมขุนครั้งละประมาณ 30 ตัว เพราะยังมีเรี่ยวแรง มีช่องทางหาทุนก็ขุนได้ครั้งละหลายตัว” คุณสังวน เริ่มเล่า
จากวันนั้นจนวันนี้ที่คุณสังวนเก็บเกี่ยวประสบการณ์ในการทำวัวขุนมาค่อนชีวิตวันนี้ คุณสังวนจึงมีวัวเลี้ยงเอาไว้แค่ 8 ตัว
“ผมเลี้ยงวัวแม่พันธุ์เอาไว้ 4 ตัว อีก 4 ตัวเป็นวัวที่กำลังขุนอยู่ ก็ทำตามกำลังทุนและกำลังกายที่เรามี ที่ผ่านมาไม่ว่าจะอย่างไรก็ไม่เคยเลิกเลี้ยงวัวแม้ว่าแม่บ้านผมจะขอให้เลิกเลี้ยงหลายครั้งผมก็ยังดื้อ” คุณสังวน เล่าไปยิ้มไป
มาดูในส่วนของวัวขุนกันก่อน ตอนนี้คุณสังวนมีวัวขุนอยู่ 4 ตัว ที่เน้นวัวลูกผสมชาร์โรเล่ส์เป็นหลัก คุณ สังวน เล่าว่า เขาเลือกวัวลูกผสมชาร์โรเล่ส์มาเข้าขุน
และเลือกเฉพาะวัวไซซ์เล็ก สายเลือดไม่สูงมากนักมาเข้าขุน เพราะวัวลูกผสมสายเลือดไม่สูงจะสู้เรื่องราคาได้ หากเป็นวัวลูกผสมสายเลือดสูงราคาก็สูง ต้นทุนยิ่งสูงตามไปด้วย
คอกที่สร้างแบบง่ายๆ เลี้ยงรวมกันทั้งวัวขุนและแม่พันธุ์ “วัวที่ผมจะเอามาเข้าขุนส่วนใหญ่ใช้วัวในพื้นที่เป็นหลักเพราะไม่ต้องเสียค่าขนส่งไม่เพิ่มต้นทุน ส่วนพันธุ์วัวถ้าลูกผสมชาโรเลส์หาไม่ได้จริงๆ ผมก็เลือกลูกผสมบราห์มัน แต่วัวหยาวผมไม่เอาเลยเพราะมันขุนไม่ขึ้น”
หลักการเลือกวัวมาเข้าขุนของคุณสังวน คือ จับวัวเล็ก วัวรุ่นมาเข้าขุนโดยดูที่ราคาด้วยหากราคาอยู่ในช่วง 10,000 ต้นๆ ไม่เกิน 20,000 บาท
ก็พิจารณาไว้ก่อน หลังจากนั้นก็มาดูในเรื่องของโครงร่างประกอบกัน เลือกวัวที่มีสันหลังยาว กล้ามเนื้อคอยาว สะโพกใหญ่ เป็นหลักเพราะวัวโครงร่างแบบนี้สามารถเพิ่มน้ำหนักได้ดีเมื่อมาเข้าขุน
เทคนิคการขุนวัว
เมื่อวัวที่ซื้อไว้เดินทางมาถึงคอก คุณสังวนจะถ่ายพยาธิ ฉีดยาบำรุง และฉีดยาคุมกำเนิด หลังจากนั้นจะนำไปแยกขุนคอก
“ประสบการณ์ที่ผ่านมาบอกผมว่าถ้าเราขังรวมทั้งหมดวัวจะอ้วนแค่บางตัว บางตัวที่ไม่ได้เป็นใหญ่ในคอกมักไม่ค่อยได้กินเลยทำให้วัวน้ำหนักขึ้นไม่เท่ากันยุ่งยากเวลาที่จะจับขาย
ผมจึงขุนแบบเลือกดูว่าตัวไหนตัวใหญ่ใกล้เคียงกันความดุ ใกล้กันก็จะขังรวมกัน 2 ตัว ส่วนตัวไหนดุมากหรือตัวเล็กตัวใหญ่มากก็ขังเดี่ยวดีกว่า ส่วนอาหารที่ใช้ขุนวัว เป็นอาหารข้น โปรตีน 16% เป็นอาหารข้นที่หาได้ในพื้นที่โดยจะให้วันละ 2 ครั้งเช้าและเย็น”
วัวขุนที่มีทั้งแยกขังเดี่ยวและขังเป็นคู่ หากวันไหนมีหญ้าสดหรือต้นข้าวโพด ก็จะให้หญ้าสดหรือต้นข้าวโพดสับในช่วงบ่าย ประมาณตัวละ 20 กิโลกรัม
แล้วงดอาหารข้นในตอนเย็น บางวันมีต้นกล้วยหั่นเป็นอาหารเสริม แต่ที่ให้ตลอด คือ ฟางราดกากน้ำตาล และน้ำเกลือ ใส่แยกไว้ต่างหากอีกรางโดยจะให้ฟางติดรางไว้ตลอดเวลา เพื่อให้วัวมีอาหารกินหลากหลาย
การขุนวัวแต่ละคอก คุณสังวนใช้เวลาขุนประมาณ 6 เดือน เพื่อให้มีน้ำหนัก 400 กิโลกรัม ขึ้นไป ส่วนใหญ่คุณสังวนจะขุนวัวไม่ถึง 6 เดือน
เพราะเมื่อวัวเริ่มอ้วนเริ่มสะสมไขมันก็จะมีคนมาซื้อไปขุนต่อ โดยอัดอาหารเต็มที่ ขุนต่ออีกประมาณ 1 เดือน ก็ขายได้
เลี้ยงแม่พันธุ์ สร้างฝูงลูกผสมชาร์โรเล่ส์ ตัวผู้เข้าขุนเท่าที่ตระเวนจรร่อนไปในวงการวัวขุนรายย่อยในบ้านเรา มักจะได้ยินเสียงบ่นว่า วัวลูกผสมยุโรป
ลูกผสมชาร์โรเล่ส์มีไม่พอกับความต้องการ ยิ่งช่วงนี้เป็นช่วงที่ลูกผสมชาร์โรเล่ส์ราคาดั่งทองเป็นที่ต้องการไปทั่ว คุณ สังวนคิดเรื่องนี้มาก่อนหน้านั้น จึงได้สร้างฝูงแม่พันธุ์ลูกผสมชาร์โรเล่ส์เอาไว้แล้ว
ผมมีวัวแม่พันธุ์อยู่ 4 ตัวคัดเลือกเก็บเอาไว้ขยายพันธุ์โดยเป็นแม่พันธุ์ลูกผสมชาร์โรเล่ส์เป็นหลักและมีแม่พันธุ์ลูกผสมบราห์มันรวมอยู่ด้วย
เรื่องสายเลือดชาร์โรเล่ส์ผมว่าเกือบๆ 50% แล้วใส่น้ำเชื้อพ่อพันธุ์ชาร์โรเล่ส์เลือด 100 ไปผสมลูกที่ออกมาถ้าเป็นตัวเมียเราก็เก็บไว้ใช้ทำแม่พันธุ์ ขยายฝูงแต่หากออกมาเป็นตัวผู้เราก็เอาเข้าขุน
ที่ผมเลือกใช้แม่พันธุ์ลูกผสมสายเลือดไม่สูงมากเพราะจากประสบการณ์ที่ผ่านมาผมสังเกตว่าแม่พันธุ์ที่มีสายเลือดสูงๆ จะให้ลูกห่างทำให้เราเสียเวลาคอย
คุณ สังวนเล่าต่อ หลักการเลือกวัวมาใช้เป็นแม่พันธุ์ของคุณสังวนน่าสนใจมากครับ “ผมเลือกวัวที่จะเก็บเอาไว้ใช้ทำแม่พันธุ์โดยดูจากการให้ลูกเป็นหลัก ผมไม่ได้เน้นว่าวัวแม่พันธุ์ของผมจะต้องให้ลูกตัวใหญ่
ให้ลูกลักษณะดีเด่นสวยงาม แต่ผมเน้นวัวแม่พันธุ์ที่ให้ลูกถี่ เลี้ยงลูกดี มีน้ำนมมาก วัวแบบนี้จึงน่าจะใช้เป็นแม่พันธุ์ แม่พันธุ์ที่ผมเก็บเอาไว้ที่ผ่านมาก็ไม่ได้ทำให้ผิดหวังให้ลูกได้เข้าขุนแล้วและให้ลูกตัวเมียมาขยายฝูงให้ผมแล้วหลายตัว”
ปลูกหญ้า ทำหญ้าหมัก อย่างง่าย คุณสังวน สร้างแปลงหญ้าเอาไว้ในพื้นที่ประมาณ 1 ไร่ และกำลังขยายพื้นที่ปลูกออกไปอีกเพื่อรองรับการขยายฝูงแม่พันธุ์
แปลงหญ้าพันธุ์จัมโบ้ในพื้นที่ 1 ไร่ยังไม่พอกับวัวจำนวน 8 ตัว “ผมปลูกหญ้าพันธุ์จัมโบเอาไว้ 1 ไร่ โดยปลูกเป็นแถวยาวประมาณ 40 เมตร ระหว่างแถวห่างกันประมาณ 1.5 เมตร พื้นที่ 1 ไร่ปลูกได้ 6 แถว”
ในส่วนของหญ้าจัมโบ้ เป็นหญ้าในกลุ่มหญ้าซอกัม (Sorghum almum) เป็นหญ้าอายุสองปี แหล่งดั้งเดิมอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ เรานำเข้ามาจากสหรัฐอเมริกา เป็นหญ้ากอสูง ต้นสูงประมาณ 1.6 เมตร
ลักษณะใบคล้ายต้นอ้อ ชอบที่ดอน ดินสมบูรณ์ ติดเมล็ดดีมาก แต่ไม่ทนต่อการแทะเล็ม หญ้าที่ปลูกเอาไว้ในพื้นที่ 1 ไร่ของคุณสังวนจะนำมาทำเป็นหญ้าหมักโดยคุณสังวนอธิบายวิธีทำหญ้าหมักอย่างง่ายแบบนี้ครับ
1.นำหญ้ามาหั่นโดยเครื่องสับให้มีขนาด 1 –2 นิ้ว อัดหญ้าสดที่หั่นแล้วลงในถุงพลาสติกที่อยู่ในกล่องไม้ที่ทำเป็นแบบ อัดหญ้าให้แน่นโดยใช้เท้าย่ำ
2.เมื่ออัดหญ้าสดเต็มแบบกล่องไม้แล้ว ให้รวบปากถุงถอดแบบออก แล้วใช้เชื่อกฟางรัดปากถุงให้แน่น
3.เก็บไว้ในที่ร่มหลังจากนั้น 21 วัน หญ้าสดจะเปลี่ยนเป็นหญ้าหมัก
ก่อนจาก ฝากถึงมือใหม่คุณสังวน บอกว่า หญ้าที่ปลูกเอาไว้ 1 ไร่ จะสามารถตัดมาทำหญ้าหมักได้ประมาณ 60 ถุงดำ หลังหมักหญ้าจนได้ที่จะสามารถนำมาเลี้ยงวัวที่มีรวม 8 ตัว
ได้ประมาณ 8-10 วัน ส่วนวิธีการดูหญ้าหมักที่ดีสังเกตได้จาก มีกลิ่นหอมเปรี้ยว ไม่เน่าเหม็น หญ้าไม่เป็นเมือก ไม่เละมีสีเขียวอมเหลือง ไม่มีเชื้อรา
สำหรับใครที่สนใจในการเลี้ยงวัว คุณสังวนมีคำแนะนำฝาก
“ผมคิดว่าราคาวัวในบ้านเราน่าจะดีไปอีกหลายปีเพราะวัวหมดจริงๆ ที่ผ่านมาแม่พันธุ์ก็ถูกนำมาขุน เอามาเชือดจนใกล้จะหมด ผลิตลูกไม่ทัน และเมื่อวัวราคาดีก็จะมีคนหน้าใหม่สนใจในอาชีพนี้ สิ่งหนึ่งที่ผมจะ
แนะนำก็คือ คนเลี้ยงวัวจะต้องเป็นคนขยันและมีใจรักจึงจะเลี้ยงวัวได้ตลอดรอดฝั่งหากเลี้ยงวัวตามกระแสเดี๋ยวเหนื่อยก็จะเบื่อหน่ายเลิกไป นอกจากนั้นเรายังต้องวางแผนการเลี้ยงวัวของเราให้ดี
หากใครที่คิดจะทำวัวขุนแนะนำว่าทางที่ดีควรสร้างฝูงวัวแม่พันธุ์ของเราเองไม่ต้องรอหาซื้อวัวจากตลาด ทำต้นทุนของเราให้ต่ำเราถึงจะไปรอดได้”
เป็นข้อคิดและตัวอย่างดี ที่เก็บไปใช้ต่อได้ เกษตกรท่านใดใครสนใจอยากพูดอยากคุย ติดต่อคุณสังวน ได้ที่ โทร. (081) 745-4694
ที่มาtechnologychaoban
