ผักบุ้ง ผักสวนครัวและผักท้องถิ่นที่ชาวไทยเราคุ้นเคยเป็นอย่ างดี เพราะปลูกง่าย มีทั่วไป บ างแห่งไม่จำเป็นต้องปลูก ขึ้นเองต ามธรรมชาติ แถมเป็นผักที่คู่ครัวตั้งแต่ร้านอาหารข้างทางไปจนถึงภัตต าคารหรู
ผักบุ้งจึงมีคุณค่าและมีประโยชน์มากมาย เกษตรที่เลือกปลูกผักอินทรีย์ ตัวเลือกแรกจึงมาตกที่ผักบุ้งนี่เอง เพราะสามารถทำรายได้ต่อเ นื่ องและตลาดก็ต้องการอยู่เสมอ
ข้อมูลพื้นฐานของผักบุ้ง
ผักบุ้งเป็นผักแบบไม้เลื้อยล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นกลมสีเขียว หรือสีม่วงแดง มีรากออกต ามข้อปล้องของลำต้น เติบโตอยู่ต ามดินที่ชื้นแ ฉ ะหรือในน้ำ พบเห็นได้ทั่วไปทุกภาคในประเทศไทย รสชาติ กินดิบจะออกฝาดเปรี้ยวโคนลิ้น แต่หากทำให้สุกจะหวานกรอบอร่อย
การปลูกผักบุ้งทำได้หลายวิธี หนึ่งในนั้นคือการปลูกในโอ่ง
ผักบุ้งเป็นผักปลูกง่ายมาก โดยทั่วไปนิยมปลูกในแปลง หรือปลูกในกระถาง ต ามคันดิน หรือปลูกในน้ำก็ได้ แต่ที่จะบอกในบทความนี้คือ การปลูกผักบุ้งในโอ่ง ซึ่งวิธีการปลูกก็ไม่ต่างกับวิธีอื่น เพียงแต่การจัดการอาจซับซ้อนบ้างเล็กน้อย แต่ผลลัพธ์นั้นดีเกินคาด ลองมาดูว่าต้องทำอย่ างไรและทำไปเพื่ออะไร
จุดประสงค์ของการปลูกผักบุ้งในโอ่ง คืออะไร และทำไมต้องเป็นโอ่ง
เพราะผักบุ้ง เป็นผักที่ต้องการแสงในการเติบโต จึงมีหลายวิธีที่ถูกคิดค้นขึ้น หนึ่งในนั้นคือ การเร่งให้ผักบุ้งโตเร็วขึ้น โดยดัดแปลงมาจากวิธีการปลูกผักบุ้งในนาที่มีน้ำท่วมสูง แต่ผักบุ้งไม่รอดและสามารถแ n งยอดสูงขึ้นเพื่อหาแสง ทำให้ได้ลำต้นที่เป็นส่วนของยอดสูงและอวบอิ่ม แต่ใบน้อยและเล็ก เหมาะสำหรับผู้ที่ชอบเลือกที่จะรับประทานยอดผักบุ้งมากกว่ารับประทานใบ จึงเป็นที่มาของต้นกำเนิด การปลูกผักบุ้งในโอ่ง
เพราะโอ่งถือเป็นวัสดุชั้นดี อีกทั้งกว้างและสูงพอประมาณ ใส่น้ำได้มาก จึงทำให้เหมาะที่จะนำมาใช้ปลูกผักบุ้งเป็นที่สุด เกษตรกรอาจใช้วัสดุอื่นๆ เช่น กระถางทรงสูงหรือวัสดุที่ใส่น้ำได้ประมาณนึง เพื่อทำให้ต้นผักบุ้งได้ชูยอดสูงย าวได้ต ามต้องการ
ขั้นตอนการปลูกผักบุ้งในโอ่ง ใครๆ ก็ทำได้ ไม่ย ากเลย
ขั้นตอนไม่ย าก วิธีการทำเหมือนกับการปลูกผักบุ้งต ามแปลงดินทั่วไป แม้แต่การปลูกผักบุ้งในกระถางก็สามารถนำมาดัดแปลงใช้กับการปลูกแบบในโอ่งได้เช่นกัน
อุปกรณ์สำหรับการปลูกผักบุ้งในโอ่งให้เตรียมดังนี้
1.โอ่ง ไม่จำกัดขนาด ไม่ต้องเจาะก้นโอ่ง หากไม่มีใช้กระถางทรงสูง หรือวัสดุที่สามารถใส่น้ำได้ลึกอย่ างน้อย 30 ซม.
2.ตะกร้า ไว้สำหรับใส่ดินปลูกปลูก ให้เล็กกว่าก้นโอ่งเล็กน้อย หากไม่มีไม่ต้องใช้ก็ได้
3.ดินปลูก ใช้ดินปลูกผักทั่วไป หรือดินผสมปุ๋ยหมัก ปุ๋ยอินทรีย์แล้ว
4.กระสอบเก่า กระดาน ต าข่ายเก่าหรือวัสดุทึบแสง ไว้ทำฝาปิดปากโอ่ง สำหรับควบคุมแสงแดด
มาเริ่มปลูกผักบุ้งในโอ่งกันเลย
โดยการนำดินปลูกที่ผสมแล้วใส่ตะกร้าที่เตรียมไว้ หรือนำดินที่ผสมไว้แล้วใส่ลงในก้นโอ่ง ให้มีความสูงจากก้นโอ่งประมาณ 3-5 นิ้ว (เนื่องจากในระยะต่อไปจำเป็นต้องรดน้ำ และเราไม่ได้เจาะก้นโอ่งเพื่อระบ ายน้ำออก ทำให้อาจมีการขังภายในก้นโอ่ง จึงจำเป็นต้องใช้ระดับดินสูงเล็กน้อยเพื่อป้องกันดินกับน้ำผสมกันจนต้นผักบุ้งล้ม
การใช้ตะกร้า จะช่วยพยุงให้ต้นผักบุ้งยืนต้นได้ไม่ล้มง่าย กรณีที่น้ำภายในโอ่งมีมากเกินไป เมื่อนำดินใส่ลงเรียบร้อยจนได้ระดับดีแล้ว ให้ทำการหยอดเ ม ล็ ดผักบุ้ง ส่วนใหญ่ใช้เมล็ดผักบุ้งแก้ว เพราะการเจริญเติบโตเร็ว ลำต้นสวย และตลาดนิยม จำนวนเ ม ล็ ดที่ใช้ ต ามความต้องการ แต่ไม่ควรแน่นจนเกินไป
เมื่อหยอดเ ม ล็ ดแล้วให้รดน้ำจนดินชุ่มแต่ไม่แฉะ รอจนกว่าจะผักบุ้งแ n งยอดอ่อน ซึ่งใช้เวลาประมาณ 2-3 วัน แล้วจึงเริ่มใช้กระสอบเก่า หรือต าข่ายปิดบังแสง (แต่ต้องให้อากาศเข้าได้) ทิ้งไว้อีกประมาณ 7-10 วัน ห มั่ นคอยดูจนได้ระยะที่ยอดผักบุ้งสูงเกือบถึงปากโอ่ง จึงสามารถตัดยอดไปรับประทานได้ ช่วงเวลาประมาณ 20 วัน ก็สามารถเก็บผลผลิตได้แล้ว
หากไม่มีเมล็ดผักบุ้ง ทำอย่างไรถึงจะปลูกผักบุ้งในโองได้
กรณีไม่มีเมล็ดผักบุ้ง สามารถนำกิ่งผักบุ้งจากที่ซื้อต ามตลาดนัดมาปักชำได้เลย แต่การปักชำกิ่งผักบุ้ง จะต้องใช้ดินปลูกที่แฉะน้ำหรือทำให้น้ำท่วมดินปลูกเล็กน้อย แล้วเริ่มทำการปักชำได้เลยต ามจำนวนที่ต้องการ แต่ไม่ควรแน่นจนเกินไป รอจนผักบุ้งมียอดอ่อนแตกออกมา แล้วจึงใช้ต าข่ายปิดปากโอ่ง จนผักบุ้งชูยอดย าวต ามต้องการ ก็ตัดยอดนำไปรับประทานได้แล้ว
หากใช้วิธีการปักชำผักบุ้งในโอ่ง อย่ าปิดฝาโอ่งก่อนจนกว่าจะได้เห็นยอดอ่อนที่แตกขึ้นมาใหม่ออกมา ไม่เช่นนั้นผักบุ้งจะเน่า และอย่ าให้ดินปลูกแห้ง
ข้อดีของการปลูกผักบุ้งในโอ่ง คือมากกว่าคำว่าพอเพียง
ผักบุ้งเป็นผักไม้เลื้อยและผักล้มลุก แต่มีอายุการเก็บเกี่ยวที่ย าวนาน แตกยอดอ่อนได้เรื่อยๆ ตราบใดที่ต้นหลักยังคงได้รับสารอาหารที่เพียงพอ อีกทั้งยังสามารถแตกเป็นต้นใหม่ได้ง่าย การขย ายพั น ธุ์จึงเป็นเรื่องที่ง่ายด้วยเช่นกัน
ดังนั้น เมื่อผักบุ้งอยู่ในโอ่งและมีความต้องการแสง จึงจำเป็นต้องสร้างลำต้นให้สูงพ้นปากโอ่งเพื่อต้องการแสงมาสังเคราะห์อาหารอยู่ตลอดเวลา การตัดลำต้นผักบุ้งให้ต่ำเกือบติดโคน จึงเป็นวิธีที่ทำให้ผักบุ้งแตกยอดใหม่อย่ างต่อเนื่อง และยังได้ลำต้นที่เป็นยอดที่ย าว ไม่แข็งเหมือนกับการปลูกในแปลงทั่วไป ลำต้นที่แข็งเกิดจากการสั งเ ค ร าะ ห์แสงที่เพียงพอ
นี่จึงเป็นข้อดีของการปลูกผักบุ้งในโอ่งที่สามารถเก็บเกี่ยวยอดผักบุ้งได้อย่ างย าวนาน ตราบเท่าที่สารอาหารในโอ่งจะเพียงพอให้ผักบุ้งได้แตกยอดมาใหม่
บ างคนปลูกผักบุ้งในโอ่งแบบผิดวิธี คือ ปลูกแล้วเติมน้ำลงไปจนท่วมยอดผักบุ้ง แม้ว่าผักบุ้งจะเป็นพืชที่ทนน้ำท่วมได้ แต่การเติมน้ำและปิดฝาโอ่ง ก็เป็นวิธีการที่จะทำให้ลำต้นเ u่ าได้ง่ายขึ้น อีกทั้งการไม่เจอแสงหรือแสงน้อย ยิ่งทำให้ต้นผักบุ้งน้ำก็จะเ u่ าเร็วขึ้นด้วย
วิธีที่ดีที่สุดในการปลูกผักบุ้งในโอ่งคือ การเติมน้ำสูงกว่าดินปลูกเล็กน้อย เป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุดที่สำคัญ อย่ าลืมวางโอ่งไว้ในที่ร่ม เพราะหากวางไว้กลางแจ้ง อาจจะกลายเป็นแปลงผักบุ้งอบโอ่งได้ แม้โอ่งจะเก็บความเย็นได้ดีแต่ก็ไม่ควรวางไว้กลางแดด โดยเฉพาะโอ่งที่มีต้นผักบุ้งอยู่ในนั้น
สูตรหัวเ ชื้ อบำรุงต้นผักบุ้งในโอ่ง เพิ่มธาตุอาหาร เร่งโต
สูตรน้ำหมักชี ว ภ า พสำหรับบำรุงดินปลูก ใช้เศษผักบุ้ง 2 ส่วน หยวกกล้วยอ่อน 3 ส่วน และกากน้ำต าล 2 ส่วน หมักรวมกันทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือนก่อนนำไปใช้ เมื่อครบกำหนด นำหัวเ ชื้ อน้ำหมัก 1 ส่วน ผสมกับน้ำ 10 ส่วน ใช้ฉีดพ่นทางใบ การใส่น้ำหมักชี ว ภ า พลงไปในดินปลูกก้นโอ่ง จะเป็นการช่วยสร้างแพลนตอนในน้ำ และไม่ทำให้น้ำในโอ่งเ u่ าได้
มีแค่โอ่งไม่กี่ใบ ก็ปลูกผักบุ้งขายได้
